Nagrody za ciemne okulary

„Według Joanny Bator - pisał Przemysław Czapliński - współczesna Polska daje się opowiedzieć tylko jako horror”. Groza powieściowa jako odpowiedź na grozę, którą mamy na wyciągnięcie ręki? Trudno z tą wizją polemizować, nazbyt ona autorska, a kto wie, czy nie obsesyjna.

Ale to nie koniec złych wiadomości - pociechy czy nadziei na zbawienie świata praktycznie nie ma tu żadnej. Siły reprezentujące dobro i sprawiedliwość są przecież zbyt wątłe.  - wyborcza.pl

Nagrody za ciemne okulary

Nie jestem zawodowym krytykiem, krytyczką (jak kto woli, mnie męskie słowo w odniesieniu do mnie – kobiety nie przeszkadza), pisze to żeby uprzedzić, iż zabieram głos jako zwykła czytelniczka, osoba półprywatna, bo całkiem prywatna to ja tu nie jestem. Wiem.

Głupio mi wypowiadać się na temat twórczości literackiej osób, z którymi jestem w jednej grupie zawodowej, ale nagrody literackie są jednak inne niż nagrody za nowatorskie rozwiązania techniczne czy wdrapanie się na szklany budynek. Są niewymierne bo o sympatiach czytelniczych decydują gusty, wykształcenie, poziom i rodzaj potrzeb wobec literatury.

Przeczytałam streszczenia – opisy książek nominowanych do nagrody Nike i włos mi się zjeżył. Nominuje się i nagradza zazwyczaj książki bardzo określonego koloru i od kilku lat to kolor… szaroczarny. Odnoszę wrażenie, że wystarczy usiąść i skroplić najciemniejsze emocje w treść reportażu, powieści, opowiadania w sposób poprawny gramatycznie, dodać ciut polotu, i już zyskać akceptację jurorów. Gwałcenie dzieci, kobiet, bicie i znęcanie się, grzebanie w najciemniejszych zakamarkach zboczeń i ludzkich dramatów ma moc poruszająca – i z tego żyją media. Obrzucają nas codziennie niemal, taka dawką tego ludzkiego szlamu, że ja np. mam już odruch totalnej niechęci gdy odpalam radio, telewizję. Prasa brukowa sięga dna od dawna. I stąd moje zdziwienie, że i jurorzy dali się wciągnąć w tę najprostszą metodę poruszenia publiczności. Rzucimy im jakieś ofiary, niewinne, bezbronne, biedne i skołatane dusze, jakiś ludzi nieporadnych życiowo choć wrażliwych może ale zadeptanych przez prostaków, popaprańców czyniących coś idiotycznego albo… nudnego, i już jest recepta na wiekopomne dzieło!

Od kilku lat nagrody są przyznawane niemal wyłącznie za rzeczy mroczne, smutne, depresyjne, za bohaterów ułomnych, zgnojonych tak, że nic tylko wyć. Po takich lekturach to właśnie nic tylko iść do pobliskiego GS–u, kupić sznur i obwiesić się skoro to życie jest takie zasrane! Oczywiście jako ktoś, kto zajmuje się pisaniem, wiem, że z „…żyli długo i szczęśliwie” nie uczyni się nominanta do nagrody, że powieść, opowiadanie, powinno wciągnąć, malować w jaźni barwne obrazy ale… obawiam się, że ktoś kto pisze o tym, że może być pięknie, dobrze, mądrze, serdecznie, ciepło, (oczywiście w życiowej przeplotce z dramatem dużym, małym, z tragedia czy choćby problemem) popełnia grzech współczesny, bo krytycy z mety napiszą, że to oderwane od życia, wysłodzone i zacukrzone. Biedni oni! Mam wrażenie jakby krytycy i jurorzy byli Dementorami (to z Harry’ego Pottera) ludźmi z ustawiczną depresją, biczownikami ożywającymi wyłącznie wtedy, gdy czują ból. Każdy promień słońca, dobra i piękna razi ich i drażni. Godzą się na piękny język, ale ów język może tylko opisywać zło, Wielkie Zło i wtedy jest super! Jak licealiści – bo wtedy, w latach młodzieńczych rodzi się prawdziwa fascynacja złem, Zaczytywałam się jako „nastka” (jak dziś pamiętam) Krzysztoniem, Dostojewskim i brałam udział w dyskusjach o tym jak ZŁY jest świat, mając ciepły domek, kochających rodziców i wieczorami marzyłam o romantycznej miłości.

Dzisiaj jestem dojrzałą chryzantemą (azjatyckie określenie dojrzałych kobiet, które jeszcze żyją pełnia życia) i wiem jak bardzo wielobarwne jest życie i jak wiele z jego barw zależy od nas samych. Dlatego nie fascynuje mnie już ZŁO samo w sobie, bardziej urzeka dobro, stale zachwyca piękno i dziwi fakt, że stało się (i dobro i piękno i harmonia) takie… demode! Żeby nie było – skrajności czyli telewizyjno-serialowa wata cukrowa, totalnie mdli. I wiem, że wiersze Gałczyńskiego, Asnyka, Tuwima, pełne piękna, zachłystu miłosnego i uroku – nie dostałyby dzisiaj ani jednego słowa poparcia! Muzyka Szopena, Czajkowskiego, Szostakowicza jest dzisiaj zepchnięta do rezerwatu amatorów klasyki, a w mediach króluje hałas, wrzask, ryk i żaden koncert nie obejdzie się bez miliona kilowatów. Nagłośnienie wygląda jak statek o wyporności tysięcy ton. Unplugged? Piosenki aktorskie? Dla garstki amatorów ze zdrowym słuchem, dla lubiących  intymnie, serdecznie, larghetto i con amore. Znów w tym roku dostaniemy porcję nagród dla tych ludzi którzy patrzą na świat w bardzo ciemnych okularach i znów krytycy będą zapłakiwać się, że to nasze okropne społeczeństwo nie chce czytać o kolejnych gwałtach, nieszczęściu, łzach szarości i beznadziei.

Nie, nie noszę różowych okularów. Wiem, dostatecznie dużo z ekranów TV i z gazet ścieka owych łez, spermy i krwi – za którą płacą naczelni, ale i wiem, i widzę, że nadal jest piękno, kolory, ciepło, radość i szczęście. Kopciuchy niemedialne.